Dış ticarette kullanılan çeşitli teslim
usulleri bulunmaktadır.
1. EXW (EX WORKS –Ticari kuruma teslimat)
Alıcının malları
teslim alarak ihraç durumunda tüm dökümantasyonları hazır hale getirerek
mevzuat işlerini halleder ve kendi ülkesine temin eder. Gümrük vergisi gibi
bütün ödenekler alıcı tarafından karşılanarak süreç tamamlanır.
2. FCA (FREE CARRIER – Belirtilen yerde taşımacıya
teslimat)
Bu tür teslimat
şeklinde satıcı bütün gümrük işlemleri satıcı tarafından tamamlatılır. Ancak
belirtilen tarih ve yere göre satıcı alıcıya teslimatını gerçekleştirdikten
sonra teslim işlemi tamamlanmış olup navlun ücreti ve bu noktadan sonra diğer
ücretler alıcının sorumluluğu altındadır. Buna ilaven bu tür taşıma şeklinde
taşıma terminali bu noktada herhangi bir demiryolu istasyonu, konteyner
terminali olabilir.
3. FAS (Free alongside ship-Gemi rotasında teslimat)
Burada satıcının
gemiye varana kadar malları getirmesiyle yükümlü olması durumu söz konusudur.
Söylenen saatte yer ve zamanda gemiye getirilen malların alıcıya teslim
edilmesinden sonra masraflar alıcıya aittir. Bu terim yalnızca su ve su
kanallarının olduğu yerde kullanılır. Malı teslim alan alıcı tüm riskleri de
üstlenir.
4. Free on Board (Gemi bordasında teslimat)
Burada satıcı
ihracat ile alakalı bütün dökümantasyonları hazırlar, mevzuat işlemlerini
hallederek alıcı tarafından talep edilen yer ve zaman doğrultusunda gemi
güvertesine geçirilir. Bu noktadan itibaren her türlü risk alıcının
sorumluluğundadır.
5. CFR (COST AND FREIGHT –Mal ücreti ve taşıma)
Bu türde varış
limanına kadar navlun ücreti satıcıya ait olup, mallar küpeşte üzerinden
geçirildikten sonraki süreçte alıcının sorumluluğu altına girer. Bütün belgeler
alıcıya teslim edilir. Navlun dışında bütün ödemeleri yapmak zorunluluğu
vardır.
6. CIF (COST, INSURANCE AND FREIGHT-Mal ücreti, sigorta
ve taşıma)
Burada bir önceki
CFR şekliyle benzerlik gösterir ancak tek farkı mal ile ilgili olan sigorta ve primler,
satıcının sorumluluğu altındadır. Ancak, teslim aldıktan sonra navlun ve
sigorta işlemleri hariç her türlü ödeme alıcıya aittir.
7. CPT ( Carriage paid to …, Taşıma bi sınıra kadar
ödenmiş ise)
Satıcı varıldığı
yere kadar navlun ücretini ödemekle sorumludur. Malları ilk teslim ettiği yere
kadar satıcı sorumlu olurken, bu noktadan sonra bütün masraf ve riskler
otomatik olarak alıcının payına düşer.
8. CIP (Carriage and Insurance paid to…, Sigorta ve
taşıma bir sınıra kadar ödendi ise)
Burada bir önceki
söylenilen CPT’ den farklı olmak üzere satıcı malın sigortasını da tamamlatır.
Navlun ücretiyle beraber ilk alıcının eline geçene kadar malın sorumluluğu
satıcının üzerindedir. Ancak bu noktadan sonra sorumluluk alıcıya geçerek
navlun ücreti ve sigorta hariç tüm gümrük vergilerini de ödeme
sorumluluğundadır.
9. DDP (DELIVERED DUTY PAID-Vergilerin ödenme türüyle
oluşan teslimat)
Gümrük vergisi
ödeme şekli de satıcıya ait olup teslimata kadar tüm masraflar satıcı
kontrolündedir. Ancak teslimattan sonra masraflar alıcıya geçer. Navlun ücreti
de alıcıya aittir.
10. DAT (DELIVERED AT TERMINAL- Terminal teslimatı)
Malların söylenen
terminale taşıma ödemeleri ve zarara uğrama riskleri satıcının kontrolü
altındadır.
11. DAP ( DELIVERED AT PLACE- Belirtilen yere teslimat)
Malların söylenen yere taşıma ödeme türleri ve hasar alma riskleri satıcının sorumluluğu altındadır.