Küreselleşen dünya ile serbest ekonominin yayılımı ve
ülkeler arası iletişimin artması ile ticarete de yoğun bir şekilde yansımıştır.
Dünyanın gittikçe küçülerek ülkelerin birbirine olan bağlarının yakınlaşması
ile değişen üretim ve tüketim olanakları en çok etkilediği alanlardan biri olan
ticaret, ülkelerin git gide uzmanlaşmasına neden oluyor. Bu sıralamada
Türkiye’de önemli yer tutmaktadır.
Dünya ekonomisinde yerini alan Türkiye, jeopolitik konumu
ile de önem kazanmaktadır. Karadeniz, Akdeniz ve Ege Denizi gibi denizlerinin
yanında iç deniz olan Marmara Denizi ile yoğun mal sevkiyatının yapıldığı için
önemi artmaktadır.
Dış ticaret işlemleri yapılırken yükleme işleminin
gerçekleşeceği konteynerlere yükün boşaltılması esnasında alıcı ve satıcı
arasında yapılan anlaşma ile belirtilen sürenin aşılması üzerine ödenen para
bedeline verilen addır. Anlaşmada belirtilen para miktarınca ödenecek olan
konteyner başına da alıcı, gecikme bedelini öder.
Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilene göre, deniz taşımacılığı
esnasında alıcı ile satıcı yükleme işleminin gerçekleştirdikleri gemi sevkiyatı
yapılacak olan malı, yükleme ve boşaltma yapacakları limanda belirtmek
zorundadır. Bu yüklemenin gerçekleştiği süreye ise TTK’da ve denizcilik
jargonunda “starya” adı verilir.
Malın önceden belirlenen yükleme süreleri belirlenmediği
takdirde liman kuralları içerisinde belirlenmesi eğer liman bu konuda bir kural
belirtmediyse de ticari geleneklerin belirttiği şartlar dahilinde bu da eğer
yok ise malın çeşidine ve türüne göre uygunluk süresine göre belirlenmesi
gerektiği bilinir. Bu süre ise deniz ticareti arasında yedi gün olarak
ayarlanmıştır.
Ancak bu belirtilen yükleme ve boşlatma işlemi süresi içinde
yapılmadığı takdirde navlun sözleşmesi adı verilen sözleşme gereğince gemiler,
fazladan bekledikleri süre haricinde bekleyerek geçirecektir. Fazladan bir süre
beklemesi gereken bu işleme ise “sürastarya” adı verilmektedir. İşte bu
sürastarya ise fazla süreler içinde ödenecek ücretlere demuraj denilmektedir